Plac Parysowski – początek spaceru

Drugi z proponowanych przez nas spacerów powązkowskich jest spacerem widmowym, możliwym dziś do odbycia jedynie w wyobraźni. Szlak prowadzi przez nieistniejącą dziś, wiodącą między cmentarzami ulicę Smętną (stanowiącą do dziś swoistą warszawską legendę), ulicę Spokojna i nieistniejącą Szczęśliwą do placu Parysowskiego, serca zmiecionej przez wojnę plebejskiej jurydyki – Parysowa – opiewanej w Osmędeuszach. Kierunek tej widmowej przechadzce nadają teksty związane z Ludwikiem Heringiem, współtwórcą Teatru Osobnego, który w okolicy Powązek i Parysowa się wychował (mieszkał z rodzicami najpierw przy Spokojnej, potem przy Burakowskiej), a później pracował tam podczas wojny (jako stróż w garbarni Temler i Szwede).

Hering (1908–1984) poznał Mirona w 1940 roku; był czytelnikiem jego młodzieńczych utworów, głównym autorytetem, przez lata pozostawał z nim w trudnym związku emocjonalnym, który w postaci trudnej przyjaźni tlił się właściwie do śmierci Mirona. W 1958 roku założył wraz z Mironem i swoją siostrzenicą Ludmiłą Murawską Teatr Osobny. W czasie, gdy poznał Mirona, był już postacią dobrze znaną w warszawskim środowisku artystycznym, głównie jako przyjaciel i doradca Józefa Czapskiego. Sam, choć hojnie obdarzony talentami literackimi i plastycznymi, pozostał w cieniu. Wszystkie jego opublikowane teksty literackie mieszczą się w niewielkim objętościowo, ale ważkim artystycznie tomiku Ślady (wydanym w 2011 r.), zawierającym napisane i wydane zaraz po wojnie szkice Zieleniak i Ślady oraz dłuższe opowiadanie Meta. Przeoczone przez współczesnych, z perspektywy czasu wytrzymują porównanie z najważniejszymi dziełami polskiej nowelistyki o tematyce wojennej. Do dziś dyskusje budzi udział Heringa w pisaniu tekstów dla Teatru Osobnego. Przez lata, za zgodą Heringa, jako jedyny autor cyklu przedstawiany był Białoszewski; jednak w 1977 roku Miron na łamach „Dialogu” poświadczył na prośbę Ludwika, iż ten był faktycznym autorem sztuk Peruga czyli szwagier Europy, Szury, Stworzenie świata oraz Pieśni na krzesło i głos, a także współautorem Wiwisekcji i Osmędeuszy.

(KN)